Rüthen: Stadswandeling

De historische stadsmuur van Rüthen

De 14e-eeuwse vestingwerken verbonden vier stadspoorten en elf torens door een stadsmuur. De hele stadsmuur was ongeveer 3000 meter lang. De vestingwerken werden gebruikt om de inwoners te beschermen, bijvoorbeeld in de Soester vete, in de Dertigjarige Oorlog of in veldslagen die de vorsten tegen elkaar voerden, en om roofridders te weren. De muren waren tussen de 1,20 meter en 1,80 meter breed en ongeveer 3,00 meter tot 3,50 meter hoog. De dikte van de muur liep taps toe naar de top, waar de kantelen werden beschermd door een muurkam die werd onderbroken door observatie- en schietgaten. Op plaatsen waar de stad, met haar ligging op een heuvel, niet werd beschermd door steile hellingen maar opging in het open landschap, werden extra dubbele grachtdelen aangelegd.

Van de stadsversterkingen zijn de Hachtor poort en de halfronde Hexenturm bewaard gebleven, evenals uitgebreide overblijfselen van de stadsmuur. Vandaag de dag vormt de voormalige stadsmuur een rondweg om het historische stadscentrum die uitnodigt om een keer te bezoeken. Je krijgt steeds weer nieuwe inzichten en uitzichten op de geschiedenis van Rüthen en het natuurpark Ansberger Wald met zijn vele idyllische plekjes.

Handwerksdorp en touwslagerij

In het historische handwerksdorp kun je meer te weten komen over de geschiedenis van oude plaatselijke ambachten (steenhouwen, smeden). Het naburige gebouw van een voormalige touwfabriek (1914) documenteert het belang van een ambacht dat vroeger onmisbaar was.

Als bouwmateriaal heeft de groene zandsteen die in de buurt van Rüthen wordt gedolven een beslissende invloed gehad op de plaatselijke architectuur- en kunstgeschiedenis. De steen met zijn karakteristieke groenachtige kleur heeft ook buiten Soest naam gemaakt. Om het belang van de winning en verwerking in de regio te weerspiegelen, opende de Förderverein Heimatpflege und traditionelles Brauchtum Rüthen e.V. in november vorig jaar een historisch handwerkdorp. In 14 maanden werd met steun van de NRW Foundation een project opgezet dat een overzicht geeft van de geschiedenis van de regionale ambachten. De permanente tentoonstelling geeft informatie over geologische structuren, mijnbouwvoorschriften, de ontwikkeling van mijnbouwtechnieken en vormen van steenbewerking door de geschiedenis heen.

De Hexenturm is de enige volledig bewaard gebleven verdedigingstoren van de stadsversterkingen. In de 17e eeuw werden vermeende tovenaars en heksen in het gebouw opgesloten. Tegenwoordig herbergt de toren een kleine documentatie met tentoonstellingen over de tijd van deze heksenprocessen. Het bronzen reliëf aan de buitenkant herdenkt alle mensen die vervolgd werden, maar wijst ook op mensen die tegen dit onrecht in opstand kwamen. Het toont onder andere de geestelijken Friedrich Spee en Michael Stapirius (Rüthen), die als tijdgenoten moedig hun stem verhieven tegen de heksenvervolging in die tijd. De Hexenturm kan worden bezocht als onderdeel van een rondleiding door de stad.

De Joodse begraafplaats in de voormalige gracht van Hachtor

De Joodse begraafplaats in Rüthen is de oudste oorspronkelijke begraafplaats van Westfalen. In 1625 schonk de stad Rüthen de plaatselijke joden de gracht aan de rand van de noordelijke stadsmuur, ten oosten van de Hachtor, als permanente begraafplaats voor hun overledenen, nadat daar al eerder (waarschijnlijk sinds de late middeleeuwen) joodse begraafplaatsen waren ingericht. Er zijn verwijzingen naar het oudere joodse leven in Rüthen in schriftelijke bronnen uit de jaren 1447 en 1279. Een ononderbroken joodse nederzetting in de stad Rüthen vond plaats vanaf 1587. De joodse gemeenschap werd in 1942 door de nazi's vernietigd.

In 1625 verleende het stadsbestuur van Rüthen de joden het recht om begraven te worden op de plaatselijke "Judenhagen" - de oudste naam van de joodse begraafplaats aan de Hachtor. Vanaf 1700 gold dit recht ook voor de joden die sindsdien in het stadsdorp Altenrüthen waren geregistreerd. Het laatste graf werd in 1958 gedolven. Sindsdien wordt deze begraafplaats volgens de joodse riten als verlaten of gesloten beschouwd.

De uiterst zeldzame oorspronkelijke topografie van een Joodse begraafplaats uit de stedelijke Middeleeuwen, die hier nog steeds zichtbaar is, maakt deze begraafplaats tot een Westfaals cultuurmonument van supraregionaal belang.

In 2009 was de stad Rüthen de eerste gemeente in Westfalen die samenwerkte met het Steinheim Instituut voor Duits-Joodse geschiedenis in Duisburg om de 80 overgebleven grafstenen van meer dan 200 begraafplaatsen op een totale oppervlakte van 1821 vierkante meter wetenschappelijk te catalogiseren en te indexeren met als doel ze digitaal te bewerken. Nathanja Hüttenmeister M.A., medewerkster van het instituut, vertaalde en interpreteerde de inscripties met hun ornamentele symboliek en gaf uitleg over de ontwikkeling van de grafcultuur van de begraafplaats. De biografische en genealogische onderzoeksresultaten, die ze daarbij ook samenstelde, kunnen in de toekomst zonder problemen worden aangevuld, uitgebreid en eventueel gecorrigeerd dankzij de transparantie en flexibiliteit van de gekozen digitale bewerkingstechniek. Het gemeentearchief van Rüthen (stadtarchiv@ruethen.de) ontvangt hierover graag commentaar en informatie.